ໜັງສືພິມ ປະຊາຊົນ

ໝາກກອກ ພືດເສດຖະກິດສຳຄັນຂອງຕຸຍນີຊີ

ເຜີຍແຜ່ໂດຍ: ທ່ານ ວິໄລສັກ ສໍພາບມີໄຊ ເວລາ: 19/03/2020 08:47:51 ຈຳນວນຢ້ຽມຊົມ 297 ຄັ້ງ

(ເນື່ອງໃນໂອກາດ ວັນຊາດຕຸຍນີຊີ 20 ມີນາ 2020)
ຮຽບຮຽງໂດຍ: ລຸ້ງດາວ ບຸນມີ

ສາທາລະນະລັດ ຕຸຍນີ ຊີ ຕັ້ງຢູ່ທາງດ້ານເໜືອຂອງທະວີບອາຟຣິກາ, ມີເນື້ອທີ່ທັງໝົດ 163.610 ກິໂລຕາແມັດ, ມີຊາຍແດນທາງດ້ານຕາເວັນຕົກຕິດກັບອານເຊຣີ, ຕິດກັບ ລີບີ ທາງດ້ານຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້, ຕິດກັບທະເລເມດີເຕຣາເນ ທາງດ້ານເໜືອ ແລະ ດ້ານຕາ ເວັນອອກ ແຕ່ປະຊາກອນມີໜ້າຕາຂ້ອນຂ້າງໄປທາງແຂກຜິວຂາວ. ຕຸຍນີຊີ ມີພົນລະເມືອງທັງໝົດ 11,53 ລ້ານຄົນ (ຂໍ້ມູນເດືອນກໍລະກົດ 2017), ມີນະຄອນຫຼວງແມ່ນ ຕູນິສ.
ຕຸຍນີຊີ ເປັນປະເທດທີ່ມີເສດຖະກິດຫຼາກຫຼາຍເຊັ່ນ: ດ້ານກະສິກຳ, ອຸດສາຫະກຳ, ບໍ່ແຮ່, ນ້ຳມັນ ແລະ ການທ່ອງ ທ່ຽວ. ຂະແໜງບໍລິການ ປະ ກອບສ່ວນໃຫ້ກັບລວມຍອດ ຜະລິດຕະພັນພາຍໃນປະເທດ ຫຼື GDP ກວມ 62,8%. ອຸດສາ ຫະກຳຕົ້ນຕໍຂອງປະເທດແມ່ນ ຜະລິດເຄື່ອງນຸ່ງຫົ່ມ, ເກີບ, ອາໄຫຼ່ລົດ, ເຄື່ອງໄຟຟ້າ ແລະ ກົນຈັກ. ນອກນີ້ ຍັງມີອຸດສາຫະກຳນຳ້ມັນ. ຕຸຍນີຊີ ມີຄວາມສາມາດຜະລິດນຳ້ມັນໄດ້ 97.600 ບາເຣນຕໍ່ມື້. ຄູ່ຄ້າທີ່ສຳຄັນຂອງຕຸຍນີຊີ ແມ່ນສະຫະພາບເອີຣົບ (EU) ຊຶ່ງມີສິນຄ້າປະມານ 75% ຂອງການສົ່ງອອກ ແລະ ນຳເຂົ້າສິນຄ້າຈາກສະຫະພາບເອີຣົບ 72,5%. ລວມຍອດຜະ ລິດຕະພັນພາຍໃນປະເທດ ຫຼື GDP ຕາມການຈັດອັນດັບຂອງອົງການກອງທຶນການເງິນສາກົນ ຫຼື IMF, ປີ 2019 ຕຸຍນີຊີ ຢູ່ອັນດັບທີ 92 ຂອງໂລກ. ລວມຍອດຜະລິດຕະພັນພາຍໃນປະເທດບັນລຸ 38.732 ລ້ານໂດລາ, ອັນດັບຂອງທະນາຄານໂລກ (WB) ປີ 2018 ຢູ່ອັນດັບທີ 93, GDP ບັນລຸ 39.861 ລ້ານໂດລາ, ອັນດັບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ (UN) ປີ 2017 ຢູ່ອັນດັບທີ 88, GDP ບັນລຸ 40.068 ລ້ານໂດລາ(ການຈັດອັນດັບ GDP ຊຶ່ງເປັນມູນຄ່າຕະຫຼາດຂອງຜະລິດຕະພັນ ຫຼື ການບໍລິການສຸດທ້າຍທີ່ຜະລິດພາຍໃນປະເທດໃນແຕ່ລະປີ ໂດຍຄ່າ GDP ທີ່ນໍາສະເໜີນີ້ ໄດ້ປະເມີນໂດຍໃຊ້ສະກຸນເງິນໂດລາ, ອັດຕາແລກປ່ຽນຕາມຕະຫຼາດ ຫຼື ລັດຖະບານໄດ້ປະກາດໄວ້).
ຕຸຍນີຊີ ເປັນປະເທດຜູ້ສົ່ງອອກນຳ້ມັນໝາກກອກລາຍໃຫຍ່ແຫ່ງໜຶ່ງຂອງໂລກ. ອຸດສາຫະກຳການປູກຝັງ ແລະ ຜະລິດນຳ້ມັນໝາກກອກ ຖືເປັນອຸດສາຫະກຳສຳຄັນທີ່ນຳລາຍໄດ້ເຂົ້າປະເທດ. ນອກຈາກນັ້ນ, ນຳ້ມັນໝາກກອກຂອງຕຸຍນີຊີ ຍັງຕິດອັນດັບທີ 5 ຂອງໂລກ (ປະເທດຜູ້ຜະລິດນຳ້ມັນ ໝາກກອກຊັ້ນນຳຂອງໂລກ). ນຳ້ມັນໝາກກອກຂອງ ຕຸຍນີຊີ ເປັນນຳ້ມັນໝາກກອກທີ່ມີຊື່ສຽງ ແລະ ມີຄຸນນະພາບດີ, ສົ່ງອອກໄປຍັງຕະຫຼາດ 60 ກວ່າແຫ່ງຂອງໂລກ ແລະ ຫຼາຍກວ່າ 80% ຂອງຕະຫຼາດເອີຣົບ. ສ່ວນປະເທດທີ່ສົ່ງອອກຕົ້ນຕໍແມ່ນ ຣັດເຊຍ, ການາດາ, ຈີນ, ອາເມຣິກາ ແລະ ປະເທດອາຣັບ ໂດຍມີການຜະລິດນຳ້ມັນໝາກກອກປະມານ 150.000 ໂຕນຕໍ່ປີ. ສ່ວນອັນດັບ 1 ແມ່ນແອັສປາຍ ຫຼາຍກວ່າ 75% ຂອງນຳ້ມັນໝາກກອກຂອງໂລກ ຜະລິດໃນແອັສປາຍ ເຮັດໃຫ້ການຜະລິດນຳ້ມັນໝາກກອກໃນແອັສປາຍ ມີຫຼາຍເຖິງ 1.359.200 ໂຕນຕໍ່ປີ.
ນຳ້ມັນໝາກກອກ ເປັນນຳ້ມັນທີ່ສະກັດອອກມາຈາກໝາກກອກ ຊຶ່ງເປັນໝາກໄມ້ທີ່ປູກມາຕັ້ງແຕ່ສະໄໝບູຮານໃນເຂດບໍລິເວນເມດີເຕຣາເນ, ນຳ້ມັນສະກັດຈາກໝາກກອກ ໃຊ້ເພື່ອປຸງແຕ່ງອາຫານເຊັ່ນ: ຂົ້ວ, ຈືນ ຫຼື ເພື່ອເຮັດນຳ້ສະຫຼັດ. ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງໃຊ້ເຮັດເຄື່ອງສຳອາງ, ຢາປົວພະຍາດ, ສະບູ, ນຳ້ມັນຕະກຽງ, ດີຕໍ່ສຸຂະພາບ ແລະ ເປັນພືດຫຼັກຢ່າງໜຶ່ງໃນ 3 ຢ່າງຂອງອາຫານເມດີເຕ ຣາເນ. ສ່ວນອີກສອງຢ່າງແມ່ນເຂົ້າສາລີ ແລະ ໝາກຣາແຊັງ. ມະນຸດໄດ້ປູກຕົ້ນໝາກກອກຢູ່ອ້ອມແອ້ມບໍລິເວນເມດີເຕຣາເນ ຕັ້ງແຕ່ 8.000 ປີກ່ອນ ຄ.ສ. ປັດຈຸບັນ, ແອັສປາຍ ເປັນ ປະເທດທີ່ຜະລິດນຳ້ມັນໝາກ ກອກຫຼາຍທີ່ສຸດໃນໂລກຫຼາຍກວ່າ 8 ແຂວງຂອງປະເທດທີ່ມີການຜະລິດນຳ້ມັນໝາກກອກ.
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາ ທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ແລະ ສາທາລະນະລັດ ຕຸຍນີຊີ ສ້າງ ຕັ້ງສາຍພົວພັນທາງການທູດນຳກັນ ໃນວັນທີ 30 ພະຈິກ ປີ 1989.