ໃນອາທິດຜ່ານມາ, ທ່ານ ພູເຮືອງ ສຸວັນນະລາດ ຮອງຫົວໜ້າກົມມໍລະດົກ ກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັດ ທະນະທໍາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ (ຖວທ) ພ້ອມຄະນະໄດ້ເຄື່ອນໄຫວເກັບກໍາຂໍ້ມູນກຸ່ມຫັດຖະກໍາແຜ່ນແພຜ້າລາຍ ໝາກປັດຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ເມືອງເລົ່າງາມ ແຂວງສາລະວັນ ເພື່ອເກັບກໍາຂໍ້ມູນວິຖີການດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ພູມປັນຍາການຕໍ່າແຜ່ນແພຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ເພື່ອນໍາສະເໜີເປັນມູນມໍລະດົກທ້ອງຖິ່ນ. ໂດຍການຕ້ອນຮັບຂອງ ທ່ານ ຄໍາຫວັນ ສີສະໝຸດ ຮອງເຈົ້າເມືອງເລົ່າງາມ ຜູ້ຊີ້ນໍາວຽກງານວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ, ມີທ່ານ ສຸລິຈັນ ບຸບຜາດີ ຫົວໜ້າຫ້ອງການ ຖວທ ເມືອງ, ມີອໍານາດການປົກຄອງບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້, ກຸ່ມຫັດ ຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຊົນເຜົ່າກະຕູ ພ້ອມດ້ວຍພາກສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງເຂົ້າຮ່ວມ.
ທ່ານ ຄໍາພອນ ອ່ອນຈັນ ນາຍບ້ານໆຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຜ້າລາຍໝາກປັດຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ໄດ້ສືບທອດມູນເຊື້ອອັນດີງາມມາແຕ່ດົນນານ. ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ເປັນຊົນເຜົ່າກະຕູ ມີຕົ້ນກໍາເນີດມາຈາກບ້ານປະລຸ ຕາແສງອາເຕັງ ເມືອງກະລືມ ແຂວງເຊກອງ. ການດໍາລົງຊີວິດໃນເມື່ອກ່ອນພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍດ້ານ. ດັ່ງນັ້ນ, ໃນຕົ້ນປີ 1976 ຈຶ່ງໄດ້ຍົກຍ້າຍຈາກບ້ານເດີມມາບຸກເບີກຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ຢູ່ແຄມສາຍນໍ້າຫ້ວຍຫູນຕອນໃຕ້ ຊຶ່ງເອີ້ນວ່າບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ໃນປັດຈຸບັນ. ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ມີ 145 ຫຼັງຄາເຮືອນ, ມີ 155 ຄອບຄົວ, ມີພົນລະເມືອງ 852 ຄົນ ຍິງ 440 ຄົນ, ປະຊາຊົນມີມູນເຊື້ອດຸໝັ່ນ ມີຄວາມສາມັັກຄີເປັນຈິດໜຶ່ງໃຈດຽວກັນ. ນອກຈາກການປູກຝັງເປັນອາຊີບຫຼັກ ຍັງມີມູນເຊື້ອການຕໍ່າແຜ່ນແພເປັນອາຊີບສຳຮອງ ສືບທອດກັນມາແຕ່ປູ່ຍ່າຕາ-ຍາຍ. ສະແດງອອກຢູ່ບ່ອນວ່າເດັກເພດຍິງອາຍຸແຕ່ 8 ປີຂຶ້ນໄປມີຄວາມສາມາດຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ທຸກຄົນ. ການຕໍ່າຫູກໃນເມື່ອກ່ອນຍັງເຮັດກະແຈກກະຈາຍ ພໍໃຜພໍລາວ ຂາດຄວາມຮູ້ເຕັກນິກໃນການເຮັດລວດລາຍ ຍັງບໍ່ທັນມີສີສັນທີ່ເປັນເອກະລັກ ແລະ ດຶງດູດລູກຄ້າເທົ່າທີ່ຄວນ ຈຶ່ງໄດ້ມີການປັບປຸງຈັດຕັ້ງເປັນກຸ່ມຜະລິດຂຶ້ນໃນປີ 2000 ໂດຍໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກໂຄງການຂອງຢີ່ປຸ່ນ. ໄດ້ມີການຝຶກອົບຮົມໃຫ້ຄວາມຮູ້ເຕັກນິກວິທີການຕໍ່າ ແລະ ລວຍລາຍຕ່າງໆ ເພື່ອເປັນເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າ ແລະ ມີຄວາມສວຍງາມ, ໃນວັນທີ 10 ມັງກອນ 2014, ຜະລິດຕະພັນຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຜ້າລາຍໝາກປັດຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູໄດ້ຮັບໃບຢັ້ງຢືນຮັບຮອງ ແລະ ປະກາດເປັນສິນຄ້າໂອດັອບ ໜຶ່ງເມືອງໜຶ່ງຜະລິດຕະພັນຂອງບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ແລະ ໄດ້ສືບຕໍ່ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດເປັນກຸ່ມການຜະລິດ ຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຂະໜາດນ້ອຍແບບຄອບຄົວ ການສ້າງກຸ່ມຫັດຖະກໍາ ເປັນການລວມຕົວຂອງບັນດາຫົວໜ່ວຍຄອບຄົວ ເພື່ອຈັດຕັ້ງເປັນກຸ່ມຫັດຖະກໍາ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງທາງດ້ານການຈັດຕັ້ງ, ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການຮ່ວມທຶນ ເພື່ອຜະລິດເປັນສິນຄ້າຕາມລາຍການຜະລິດຕະພັນ. ການເຄື່ອນໄຫວຂອງກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພມີການຈັດຕັ້ງ, ມີກົດລະບຽບສະເພາະຂອງກຸ່ມ, ມີການແບ່ງຄວາມຮັບຜິດຊອບພາຍໃນກຸ່ມຢ່າງລະອຽດ. ໃນເມື່ອກ່ອນມີພຽງແຕ່ 18 ຄອບຄົວເທົ່ານັ້ນ, ມາຮອດປັດຈຸບັນມີ 155 ຄອບຄົວ. ສ່ວນການຜະລິດໃນເມື່ອກ່ອນມີພຽງ 8 ລາຍການ, ປັດຈຸບັນໄດ້ປັບປຸງຂຶ້ນໃໝ່ເປັນ 14 ລາຍການທີ່ມີຄຸນະພາບສູງ. ການຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ນໍາໃຊ້ວັດຖຸດິບຈາກທໍາມະຊາດປະມານ 80%, ເປັນຕົ້ນແມ່ນການຍ້ອມສີແບບທໍາມະຊາດ, ການສາວເສັ້ນໄຍປໍກ້ວຍມາຕໍ່າແບບປະສົມປະສານກັບວັດຖຸສໍາເລັດຮູບມາປະສົມ 20% ຄື: ເສັ້ນດ້າຍ, ເສັ້ນໄໝ, ເສັ້ນຝ້າຍ, ໝາກປັດ, ມາປຸງແຕ່ງຕໍ່າເປັນຜະລິດຕະພັນສໍາເລັດຮູບ ທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູມີລວດລາຍອັນສວຍງາມ ປານີດເປັນທີ່ນິຍົມ ຍອມຮັບຂອງຕ່າງເມືອງ, ຕ່າງແຂວງ ແລະ ຊາວຕ່າງປະເທດທີ່ມາທ່ອງທ່ຽວຊົມຜະລິດຕະພັນແຜ່ນ ແພຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ແລະ ຊື້ເປັນເຄື່ອງທີ່ລະນຶກເຄື່ອງຕ້ອນຝາກຂອງຝາກ.
ປີ 2016-2020 ກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພລາຍໝາກປັດ ສາມາດຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ທັງໝົດຈໍານວນ 72.685 ຜືນ, ໃນນີ້ມີຜະລິດຕະພັນ 14 ລາຍການເປັນຕົ້ນ: ເສື້ອແຊະ, ຜ້າປູໂຕະ, ຜ້າບ່ຽງ, ຜ້າກະຕ່ຽວ, ສິ້ນໝາກປັດ, ຜ້າຫົ່ມ, ຜ້າບ່ຽງປະສົມເສັ້ນໄຍປໍກ້ວຍ, ແພພັນຄໍ, ສິ້ນທໍາມະດາ, ຜ້າຮອງຈານ, ຜ້າຮອງ
ຈອກ, ສາຍມັດຜົມ, ສາຍແຂນ ແລະ ກະເປົາທີ່ໄດ້ຮັບຮອງເປັນສິນຄ້າໂອດັອບ ຊຶ່ງຈໍາໜ່າຍໄດ້ທັງໝົດ 72.000 ຜືນ, ສ້າງເງິນກອງທຶນຂອງກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແຜໄດ້ທັງໝົດ 120.000.000 ກີບ ຍັງໄດ້ມີນະໂຍບາຍປ່ອຍສິນເຊື່ອເພື່ອແກ້ໄຂຄວາມຈໍາເປັນຕ່າງໆໃຫ້ສະມາຊິກພາຍໃນກຸ່ມຢ່າງທົ່ວເຖິງ. ໃນໄລຍະຜ່ານມາກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພ ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ໄດ້ນໍາເອົາຜະລິດຕະພັນໄປຮ່ວມງານວາງສະແດງໃນໂອກາດວັນສໍາຄັນຕ່າງໆຂອງພັກ-ຂອງຊາດ ເຮັດໃຫ້ສັງຄົມຮັບຮູ້ຜະລິດຕະພັນຂອງບ້ານຫຼາຍຂຶ້ນ. ສ້າງລາຍຮັບໃຫ້ຄອບຄົວ ເຮັດໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນດີຂຶ້ນເລື້ອຍໆ. ເພື່ອເປັນການຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມ ໃຫ້ຄົນຮຸ່ນຫຼັງໄດ້ສືບທອດມູນເຊື້ອ ຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມ ແລະ ເອກະລັກຂອງບ້ານໄວ້ໃຫ້ໝັ້ນຄົງຕະຫຼອດໄປ. ກົມມໍລະ ດົກກະຊວງ ຖວທ ໄດ້ລົງມາເຄື່ອນໄຫວເກັບກໍາຂໍ້ມູນການຕໍ່າແຜ່ນແພດັ່ງກ່າວ ເພື່ອສະເໜີພາກສ່ວນກ່ຽວ ຂ້ອງຮັບຮອງເປັນມູນມໍລະດົກລະດັບທ້ອງຖິ່ນໃນຕໍ່ໜ້າ.
(ຂ່າວ-ພາບ: ພອນໄຊ ແກ້ວມະນີ )
ທ່ານ ຄໍາພອນ ອ່ອນຈັນ ນາຍບ້ານໆຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຜ້າລາຍໝາກປັດຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ໄດ້ສືບທອດມູນເຊື້ອອັນດີງາມມາແຕ່ດົນນານ. ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ເປັນຊົນເຜົ່າກະຕູ ມີຕົ້ນກໍາເນີດມາຈາກບ້ານປະລຸ ຕາແສງອາເຕັງ ເມືອງກະລືມ ແຂວງເຊກອງ. ການດໍາລົງຊີວິດໃນເມື່ອກ່ອນພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍດ້ານ. ດັ່ງນັ້ນ, ໃນຕົ້ນປີ 1976 ຈຶ່ງໄດ້ຍົກຍ້າຍຈາກບ້ານເດີມມາບຸກເບີກຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ຢູ່ແຄມສາຍນໍ້າຫ້ວຍຫູນຕອນໃຕ້ ຊຶ່ງເອີ້ນວ່າບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ໃນປັດຈຸບັນ. ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ມີ 145 ຫຼັງຄາເຮືອນ, ມີ 155 ຄອບຄົວ, ມີພົນລະເມືອງ 852 ຄົນ ຍິງ 440 ຄົນ, ປະຊາຊົນມີມູນເຊື້ອດຸໝັ່ນ ມີຄວາມສາມັັກຄີເປັນຈິດໜຶ່ງໃຈດຽວກັນ. ນອກຈາກການປູກຝັງເປັນອາຊີບຫຼັກ ຍັງມີມູນເຊື້ອການຕໍ່າແຜ່ນແພເປັນອາຊີບສຳຮອງ ສືບທອດກັນມາແຕ່ປູ່ຍ່າຕາ-ຍາຍ. ສະແດງອອກຢູ່ບ່ອນວ່າເດັກເພດຍິງອາຍຸແຕ່ 8 ປີຂຶ້ນໄປມີຄວາມສາມາດຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ທຸກຄົນ. ການຕໍ່າຫູກໃນເມື່ອກ່ອນຍັງເຮັດກະແຈກກະຈາຍ ພໍໃຜພໍລາວ ຂາດຄວາມຮູ້ເຕັກນິກໃນການເຮັດລວດລາຍ ຍັງບໍ່ທັນມີສີສັນທີ່ເປັນເອກະລັກ ແລະ ດຶງດູດລູກຄ້າເທົ່າທີ່ຄວນ ຈຶ່ງໄດ້ມີການປັບປຸງຈັດຕັ້ງເປັນກຸ່ມຜະລິດຂຶ້ນໃນປີ 2000 ໂດຍໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກໂຄງການຂອງຢີ່ປຸ່ນ. ໄດ້ມີການຝຶກອົບຮົມໃຫ້ຄວາມຮູ້ເຕັກນິກວິທີການຕໍ່າ ແລະ ລວຍລາຍຕ່າງໆ ເພື່ອເປັນເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າ ແລະ ມີຄວາມສວຍງາມ, ໃນວັນທີ 10 ມັງກອນ 2014, ຜະລິດຕະພັນຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຜ້າລາຍໝາກປັດຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູໄດ້ຮັບໃບຢັ້ງຢືນຮັບຮອງ ແລະ ປະກາດເປັນສິນຄ້າໂອດັອບ ໜຶ່ງເມືອງໜຶ່ງຜະລິດຕະພັນຂອງບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ແລະ ໄດ້ສືບຕໍ່ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດເປັນກຸ່ມການຜະລິດ ຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພຂະໜາດນ້ອຍແບບຄອບຄົວ ການສ້າງກຸ່ມຫັດຖະກໍາ ເປັນການລວມຕົວຂອງບັນດາຫົວໜ່ວຍຄອບຄົວ ເພື່ອຈັດຕັ້ງເປັນກຸ່ມຫັດຖະກໍາ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງທາງດ້ານການຈັດຕັ້ງ, ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການຮ່ວມທຶນ ເພື່ອຜະລິດເປັນສິນຄ້າຕາມລາຍການຜະລິດຕະພັນ. ການເຄື່ອນໄຫວຂອງກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພມີການຈັດຕັ້ງ, ມີກົດລະບຽບສະເພາະຂອງກຸ່ມ, ມີການແບ່ງຄວາມຮັບຜິດຊອບພາຍໃນກຸ່ມຢ່າງລະອຽດ. ໃນເມື່ອກ່ອນມີພຽງແຕ່ 18 ຄອບຄົວເທົ່ານັ້ນ, ມາຮອດປັດຈຸບັນມີ 155 ຄອບຄົວ. ສ່ວນການຜະລິດໃນເມື່ອກ່ອນມີພຽງ 8 ລາຍການ, ປັດຈຸບັນໄດ້ປັບປຸງຂຶ້ນໃໝ່ເປັນ 14 ລາຍການທີ່ມີຄຸນະພາບສູງ. ການຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ນໍາໃຊ້ວັດຖຸດິບຈາກທໍາມະຊາດປະມານ 80%, ເປັນຕົ້ນແມ່ນການຍ້ອມສີແບບທໍາມະຊາດ, ການສາວເສັ້ນໄຍປໍກ້ວຍມາຕໍ່າແບບປະສົມປະສານກັບວັດຖຸສໍາເລັດຮູບມາປະສົມ 20% ຄື: ເສັ້ນດ້າຍ, ເສັ້ນໄໝ, ເສັ້ນຝ້າຍ, ໝາກປັດ, ມາປຸງແຕ່ງຕໍ່າເປັນຜະລິດຕະພັນສໍາເລັດຮູບ ທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູມີລວດລາຍອັນສວຍງາມ ປານີດເປັນທີ່ນິຍົມ ຍອມຮັບຂອງຕ່າງເມືອງ, ຕ່າງແຂວງ ແລະ ຊາວຕ່າງປະເທດທີ່ມາທ່ອງທ່ຽວຊົມຜະລິດຕະພັນແຜ່ນ ແພຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ ແລະ ຊື້ເປັນເຄື່ອງທີ່ລະນຶກເຄື່ອງຕ້ອນຝາກຂອງຝາກ.
ປີ 2016-2020 ກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພລາຍໝາກປັດ ສາມາດຕໍ່າແຜ່ນແພໄດ້ທັງໝົດຈໍານວນ 72.685 ຜືນ, ໃນນີ້ມີຜະລິດຕະພັນ 14 ລາຍການເປັນຕົ້ນ: ເສື້ອແຊະ, ຜ້າປູໂຕະ, ຜ້າບ່ຽງ, ຜ້າກະຕ່ຽວ, ສິ້ນໝາກປັດ, ຜ້າຫົ່ມ, ຜ້າບ່ຽງປະສົມເສັ້ນໄຍປໍກ້ວຍ, ແພພັນຄໍ, ສິ້ນທໍາມະດາ, ຜ້າຮອງຈານ, ຜ້າຮອງ
ຈອກ, ສາຍມັດຜົມ, ສາຍແຂນ ແລະ ກະເປົາທີ່ໄດ້ຮັບຮອງເປັນສິນຄ້າໂອດັອບ ຊຶ່ງຈໍາໜ່າຍໄດ້ທັງໝົດ 72.000 ຜືນ, ສ້າງເງິນກອງທຶນຂອງກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແຜໄດ້ທັງໝົດ 120.000.000 ກີບ ຍັງໄດ້ມີນະໂຍບາຍປ່ອຍສິນເຊື່ອເພື່ອແກ້ໄຂຄວາມຈໍາເປັນຕ່າງໆໃຫ້ສະມາຊິກພາຍໃນກຸ່ມຢ່າງທົ່ວເຖິງ. ໃນໄລຍະຜ່ານມາກຸ່ມຫັດຖະກໍາຕໍ່າແຜ່ນແພ ບ້ານຫ້ວຍຫູນໃຕ້ ໄດ້ນໍາເອົາຜະລິດຕະພັນໄປຮ່ວມງານວາງສະແດງໃນໂອກາດວັນສໍາຄັນຕ່າງໆຂອງພັກ-ຂອງຊາດ ເຮັດໃຫ້ສັງຄົມຮັບຮູ້ຜະລິດຕະພັນຂອງບ້ານຫຼາຍຂຶ້ນ. ສ້າງລາຍຮັບໃຫ້ຄອບຄົວ ເຮັດໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນດີຂຶ້ນເລື້ອຍໆ. ເພື່ອເປັນການຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມ ໃຫ້ຄົນຮຸ່ນຫຼັງໄດ້ສືບທອດມູນເຊື້ອ ຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມ ແລະ ເອກະລັກຂອງບ້ານໄວ້ໃຫ້ໝັ້ນຄົງຕະຫຼອດໄປ. ກົມມໍລະ ດົກກະຊວງ ຖວທ ໄດ້ລົງມາເຄື່ອນໄຫວເກັບກໍາຂໍ້ມູນການຕໍ່າແຜ່ນແພດັ່ງກ່າວ ເພື່ອສະເໜີພາກສ່ວນກ່ຽວ ຂ້ອງຮັບຮອງເປັນມູນມໍລະດົກລະດັບທ້ອງຖິ່ນໃນຕໍ່ໜ້າ.
(ຂ່າວ-ພາບ: ພອນໄຊ ແກ້ວມະນີ )
