ທ່ານ ພັນເອກ ໂພນທອງ ພັນຈະເລີນພັນ ຮອງຫົວໜ້າກົມວິທະຍາສາດ-ປະຫວັດສາດ
ການທະຫານ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ (ກປທ) ໄດ້ສະເໜີຕໍ່ກອງປະຊຸມສຳມະນາວິທະຍາສາດລະດັບຊາດ ໃນໂອກາດລະນຶກວັນເກີດຂອງ ປະທານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ຄົບຮອບ 100 ປີ ໃນວັນທີ 7 ທັນວາ ນີ້ ທີ່ແຂວງຫົວພັນກ່ຽວກັບແນວຄິດຊີ້ນຳຂອງປະທານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນກ່ຽວກັບວຽກງານປ້ອງກັນຊາດ-ປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບວ່າ: ພາຍໃຕ້ການເປັນປະທານກອງປະຊຸມ ໂດຍທ່ານ ພົນເອກ ຈັນສະໝອນ ຈັນຍາລາດ ຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ.
ເມື່ອກ້າວເຂົ້າສູ່ຊຸມປີ 1990 ການປ່ຽນແປງໃໝ່ໄດ້ມີຜົນສຳເລັດໃນເບື້ອງຕົ້ນ ແລະ ເຂົ້າສູ່ລວງເລິກຕາມຫຼັກການພື້ນຖານທີ່ວາງໄວ້ທັງໄດ້ຮັັບການສະໜັບສະໜູນ,ເຫັນດີ,ເຫັນພ້ອມຈາກປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ ແລະ ເພື່ອນມິດສາກົນ ໃນເດືອນມີນາ ປີ 1991 ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ V ຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ, ກອງປະຊຸມກໍໄດ້ວາງແນວທາງແຜນນະໂຍບາຍກໍຄືທິດທາງໜ້າທີ່ສືບຕໍ່ເສີມຂະຫຍາຍຢ່າງເປັນລະບົບໃນທຸກຂົງເຂດຄື: ຂົງເຂດເສດຖະກິດວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ,ລັດ ແລະ ກົດໝາຍ,ວຽກງານ ປກຊ-ປກສ,ວຽກງານພົວພັນຕ່າງປະເທດ,ແນວໂຮມ,ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ,ວຽກພັກ,ວຽກງານພະນັກງານ ແລະ ອື່ນໆ.
ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ  1991 ກອງປະຊຸມສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດຊຸດທີ 2 ໄດ້ຮັບຮອງເອົາລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຂອງ ສປປ ລາວ ພ້ອມນັ້ນກໍໄດ້ຮັບຮອງແຕ່ງຕັ້ງປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປັນປະທານປະເທດ ແລະ ທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.
ເພື່ອຈັດຕັ້ງຜັນຂະຫຍາຍມະຕິກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ V ຂອງພັກ, ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດໄດ້ສົມທົບກັບກະຊວງປ້ອງກັນສະຫງົບເປັນເຈົ້າການຈັດຕັ້ງກຳລັງຫັນລົງກໍ່ສ້າງຮາກຖານການເມືອງຢູ່ຫຼາຍທ້ອງຖິ່ນແຕ່ເໜືອຮອດໃຕ້, ໂດຍສະເພາະແມ່ນສຸມໃສ່ຂອບເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ເຂດຫຼໍ່ແຫຼມ (ຂອບເຂດທີ່ບໍ່ມີຄວາມສະຫງົບ). ໄດ້ຫັນເອົາກຳລັງພະນັກງານ - ນັກຮົບລົງກໍ່ສ້າງຮາກຖານການເມືອງປີ 1990 - 1995ມີຈໍານວນ 4.765ຄົນ, ຮັບຜິດຊອບ 48 ເມືອງ, 932 ບ້ານຄື: ຢູ່ເຂດຊຽງຮອນ - ຫົງສາ, ໄຊສົມບູນ, ປາກຊັນ, ບໍລິຄັນ, ເພຍລາດ,ຫີນບູນ, ລະຄອນເພັງ, ວິລະບູລີ, ເມືອງໂພນທອງ, ເມືອງພຽງ, ເມືອງທົ່ງມີໄຊ ແລະ ເມືອງອື່ນໆ. ຜ່ານການປະຕິບັດຕົວຈິງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຮັບຮູ້, ເຂົ້າໃຈແຈ້ງຕໍ່ແນວທາງ, ແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກ - ລັດ, ຍົກສູງນໍ້າໃຈຮັກຊາດ, ຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ, ຮັບຮູ້ແຈ້ງມິດ ແລະ ສັດຕູ, ພັດທະນາຊີວິດການເປັນຢູ່ດ້ານເສດຖະກິດ,ວັດທະນາທຳ - ສັງຄົມຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ສະກັດກັ້ນ ແລະ ທັບມ້າງກົນອຸບາຍຫັນປ່ຽນໂດຍສັນຕິ, ທັບມ້າງກົນອຸບາຍຂອງສັດຕູທີ່ຫວັງໂຄ່ນລົ້ມລະບອບປະຊາທິປະໄຕຂອງປະເທດເຮົາ.
ພາຍຫຼັງກອງປະຊຸມຄັ້ງທີ VI ຂອງພັກສຳເລັດລົງ ຄະນະພັກ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ  ໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງແນະນໍາໃຫ້ແຕ່ລະກົມກອງ, ແຕ່ລະເຫຼົ່າຮົບ, ກຳລັງຫຼວງ, ກຳລັງທ້ອງຖິ່ນ, ຈັດຕັ້ງດຳເນີນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ພັກ 3 ຂັ້ນຂອງຕົນຂຶ້ນໄດ້ສໍາເລັດໂດຍພື້ນຖານ, ຈຸດປະສົງແມ່ນເພື່ອປັບປຸງ ແລະ ບູລະນະການຈັດຕັ້ງຂອງກຳລັງປະກອບອາວຸດໃຫ້ມີຄວາມໜັກແໜ້ນທາງດ້ານການເມືອງເຂັ້ມແຂງທາງດ້ານການຈັດຕັ້ງມີລະບຽບວິໄນເຂັ້ມງວດພື້ນຖານວັດຖຸພາຫະນະ - ເຕັກນິກທັນສະໄໝ ແລະ ມີຄວາມສາມາດພຽງພໍເພື່ອແກ້ໄຂທຸກກໍລະນີເກີດຂຶ້ນ.
ມາຮອດປີ 1996 ສູນກາງພັກໄດ້ຕົກລົງໃຫ້ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດກວດກາ ແລະ ປັບປຸງລະບົບການຈັດຕັ້ງການປະກອບດ້ານກຳລັງພົນ ເພື່ອປະຕິບັດຕາມທິດຊີ້ນຳຂອງສູນກາງພັກວ່າດ້ວຍ ການປັບປຸງແລະ ຫຼຸດຜ່ອນກໍາລັງ, ໃນວັນທີ 22 ເມສາ 1996 ປັບປຸງກອງພັນນ້ອຍ 428 ຮັກສາເດີ່ນບິນວັດໄຕມາເປັນກອງຮ້ອຍຂຶ້ນກັບກອງພັນໃຫຍ່ 703 ແລະ ວັນທີ 26 ມິຖຸນາ1996 ສ້າງກອງພັນໃຫຍ່ 596 ແລະ  597 ເພື່ອຮັກສາຄວາມສະຫງົບຢູ່ເຂດໄຊສົມບູນ. ນອກຈາກນັ້ນກໍໄດ້ປັບປຸງກົມກອງຈຳນວນໜຶ່ງຕື່ມອີກ.ສ່ວນຢູ່ບັນດາໂຮງຮຽນກໍມີການປັບປຸງ ແລະ ຍົກລະດັບເຊັ່ນ: ໃນວັນທີ 24 ສິງຫາ1996 ໄດ້ ຍົກລະດັບໂຮງຮຽນນາຍທະຫານຊັ້ນສູງຈີນາຍໂມ້ຂຶ້ນເປັນວິທະຍາຄານປ້ອງກັນຊາດໄກສອນ ພົມວິຫານ ແລະ ໄດ້ ຈັດຕັ້ງພິທີເປີດປ້າຍວິທະຍາຄານປ້ອງກັນຊາດ ໄກສອນ ພົມວິຫານຂຶ້ນເປັນທາງການໃນວັນທີ 13 ທັນວາປີ 1996. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກໍໄດ້ເພີ່ມທະວີວຽກງານປົກປັກຮັກສາ ແລະ ປ້ອງກັນຊາຍແດນ ໃຫ້ມີຄວາມສະຫງົບ ແລະ ມີການພັດທະນາ.ໂດຍປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີສະບັບເລກທີ 33/ນຍ ລົງວັນທີ 23 ພຶດສະພາປີ 2003 ແລະ ຂໍ້ຕົກລົງຂອງ ກປທ ສະ ບັບເລກທີ 1207/ກປທ ລົງວັນທີ 26 ສິງຫາ, ປີ 2003 ກົມຊາຍແດນ - ແຜນທີ່ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢ່າງເປັນທາງການ ແລະເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດຄຸ້ມຄອງ, ປົກປັກຮັກສາຊາຍແດນແຫ່ງຊາດ, ສຳຫຼວດ, ປັກຫຼັກໝາຍ, ປະສານກັບທຸກອົງການຈັດຕັ້ງພາກລັດ ແລະ ອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນທີ່ພົວພັນເຖິງ ວຽກງານຄຸ້ມຄອງ - ວຽກງານປົກປັກຮັກສາ, ການແກ້ໄຂບັນຫາຊາຍແດນແຫ່ງຊາດກັບບັນດາປະເທດໃກ້ຄຽງເຊັ່ນ: ການສຳຫຼວດ, ການປັກຫຼັກໝາຍທາງບົກ ແລະ ທາງນໍ້າ.
ສະເພາະທິດທາງໜ້າທີ່ຈຸດສຸມໃນນປີ 2001 - 2005 ຂອງພັກໃນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ VII ບົນພື້ນ ຖານແມ່ນສືບຕໍ່ຈັດຕັ້ງຜັນຂະຫຍາຍຜົນສຳເລັດຂອງມະຕິກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ VI, ແຕ່ໄດ້ກໍານົດຄາດໝາຍສະເພາະແຕ່ລະຂົງເຂດວຽກງານ, ໃນນັ້ນສະເພາະຂົງເຂດວຽກງານ ປກຊ - ປກສ ໄດ້ເນັ້ນໜັກວ່າ: ການປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ, ການຮັບປະກັນສະຖຽນລະພາບທາງດ້ານການເມືອງ, ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ ແລະ ຄວາມປອດໄພທາງດ້ານສັງຄົມ, ແມ່ນເປັນໜ້າທີ່ຍຸດທະສາດອັນທີ່ສໍາຄັນ ແລະ ສ້າງສະພາບສິ່ງແວດລ້ອມອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດ. 
ທ່າຍນກ່າວຕື່ມວ່າ:ໄປຄຽງຄູ່ກັບການນຳພາແລ້ວ, ພວກເຮົາຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ຊຸກຍູ້ກຳລັງປະກອບອາວຸດ ເສີມຂະຫຍາຍທາດແທ້ ແລະ ມູນເຊື້ອອັນສະຫງ່າອົງອາດຂອງກຳລັງປະກອບອາວຸດເວົ້າລວມ, ເວົ້າສະເພາະທະຫານແມ່ນ 3 ທາດແທ້ແລະ 6 ມູນເຊື້ອຂອງກອງທັບປະຊາຊົນລາວ (3 ທາດແທ້ມີຄື: ໜຶ່ງ, ກອງທັບປະຊາຊົນລາວແມ່ນພັກປະຊາຊົນລາວເປັນຜູ້ຈັດຕັ້ງ, ນຳພາ - ບັນຊາ ແລະ ສຶກສາອົບຮົມ, ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວຢຶດ ໝັ້ນລັດທິມາກ - ເລນິນແລະ ມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດ ເປັນພື້ນຖານແນວຄິດທິດສະດີຂອງພັກ; ດັ່ງນັ້ນກອງທັບປະຊາຊົນລາວຈຶ່ງມີ “ທາດແທ້ຂອງຊົນຊັ້ນກຳມະກອນ”. ສອງ, ກອງທັບປະຊາຊົນລາວນັບແຕ່ມື້ສ້າງຕັ້ງມາໄດ້ກາຍເປັນກຳລັງຫຼັກແຫຼ່ງໃນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປະຕິວັດຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ, ຕ້ານຈັກກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ ແລະ ໂຄ່ນລົ້ມລະບອບສັກດີນາປະຕິການ, ສ້າງຕັ້ງລະບອບໃໝ່ຂຶ້ນແທນ ແລະ ສືບຕໍ່ປົກປັກຮັກສາ ເເລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດໄວ້ໃຫ້ໝັ້ນຄົງ ແລະ ວັດທະນະຖາວອນ, ດັ່ງນັ້ນກອງທັບປະຊາຊົນລາວຈຶ່ງມີ “ທາດແທ້ປະຕິວັດ. ສາມ,ກອງທັບປະຊາຊົນລາວແມ່ນ ກໍາເນີດມາຈາກປະຊາຊົນ, ໂດຍປະຊາຊົນ, ເພື່ອຄວາມສົມບູນພູນສຸກຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ, ດັ່ງນັ້ນກອງທັບປະຊາຊົນລາວຈຶ່ງມີ “ທາດແທ້ປະຊາຊົນ”.
6ມູນ ເຊື້ອຂອງກອງທັບມີດັ່ງນີ້: ໜຶ່ງ, ມີຄວາມຈົງຮັກພັກດີຕໍ່ພັກຕໍ່ປະຊາຊົນຕໍ່ປະເທດຊາດ ແລະ ອຸດົມການສັງ ຄົມນິຍົມ.ສອງ,ມີນ້ຳໃຈພິລະອາດຫານກ້າແກ່ນໜຽວແໜ້ນມີໄຫວພິກ ແລະ ປະດິດສ້າງ, ສາມ,ມີນ້ຳໃຈດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນໃນການອອກແຮງງານ, ເພີ່ມພູນຜະລິດຜົນ ແລະ ປະຢັດສັດທ່ຽງ. ສີ່,ກອງທັບປະຊາຊົນລາວຍາມໃດກໍມີຄວາມສາມັກຄີ ອັນແໜ້ນແຟ້ນກັບປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ. ຫ້າ,ກອງທັບໄດ້ປະຕິບັດແນວທາງການຕ່າງປະເທດຂອງພັກຢ່າງຖືກຕ້ອງແລະສະເໜີຕົ້ນສະເໜີປາຍ.ຫົກ,ກອງທັບປະຊາຊົນລາວຍາມໃດກໍຮັກສາມູນເຊື້ອອັນດີງາມ,ມີປະຊາທິປະໄຕ,ມີລະບຽບວິໄນເຂັ້ມງວດ.
 (ຂ່າວ-ພາບ: ບຸນຕອມ)