ໂດຍ: ວັນເພັງ
ມົນລະພິດທາງອາກາດເປັນໜຶ່ງໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມແລະສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງຄົນເຮົາ ແລະມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງສະພາບດິນຟ້າອາກາດ ພ້ອມຄາດວ່າມົນລະພິດດັ່ງກ່າວຈະມີລະດັບຮຸນແຮງຂຶ້ນໃນເດືອນມີນາແລະເມສານີ້. ດັ່ງນັ້ນ, ທຸກຄົນຕ້ອງມີສະຕິປ້ອງກັນຕົນເອງ ໂດຍສະເພາະກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງເປັນຕົ້ນເດັກນ້ອຍ, ຜູ້ສູງອາຍຸ,ແມ່ຍິງຖືພາ, ເດັກໃນທ້ອງ, ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດຫອບຫືດ ແລະ ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດອື່ນໆ.
ທ່ານວັນນະພັນພົງສາຮອງຫົວໜ້າຫ້ອງທົດລອງສິ່ງແວດລ້ອມກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດແລະສິ່ງແວດລ້ອມ (ກຊສ) ໄດ້ກ່າວຕໍ່ກອງປະຊຸມໃຫ້ຂໍ້ມູນຂ່າວສານກ່ຽວກັບມົນລະພິດທາງອາກາດເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ວ່າ: ໃນສປປລາວແຫຼ່ງມົນລະພິດທາງອາກາດຕົ້ນຕໍປະກອບມີການເຜົາໄໝ້ຈາກການເຮັດກະສິກຳ, ການຈູດຂີ້ເຫຍື້ອໃນຄົວເຮືອນແລະຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດ, ໄຟໄໝ້ປ່າແລະການປ່ອຍມົນລະພິດຈາກພາຫະນະຕ່າງໆ. ມີການຄາດຄະເນວ່າມົນລະພິດທາງອາກາດຢູ່ພື້ນທີ່ນອກອາຄານໄດ້ສົ່ງຜົນໃຫ້ຄົນເຮົາປະມານ 4,2 ລ້ານຄົນ, ເສຍຊີວິດກ່ອນໄວອັນຄວນໃນທົ່ວໂລກໃນປີ 2019 ຊຶ່ງສາເຫດຕົ້ນຕໍເນື່ອງມາຈາກການສໍາຜັດກັບຝຸ່ນລະອອງ (ລວມທັງຝຸ່ນPM2.5) ອັນພາໃຫ້ເກີດພະຍາດຫົວໃຈ, ພະຍາດປອດ, ມະເຮັງ ແລະ ພະຍາດອື່ນໆ. ຝຸ່ນລະອອງຂະໜາດນ້ອຍນີ້ສາມາດດູດຊຶມຜ່ານປອດ, ເຂົ້າໄປໃນກະແສເລືອດແລະອະໄວຍະວະຕ່າງໆຊຶ່ງສາມາດສົ່ງຜົນກະທົບຮ້າຍແຮງຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງຄົນເຮົາໄດ້. ສໍາລັບອາການໄລຍະສັ້ນທີ່ມາຈາກການສໍາຜັດມົນລະພິດທາງອາກາດ ຈະເຮັດໃຫ້ເຄືອງຕາ, ດັງ, ຄໍແລະປອດ, ໄອ, ຈາມ, ນໍ້າມູກໄຫຼ, ຫາຍໃຈຍາກ ແລະ ມີອາການຂອງພະຍາດອື່ນໆຮ້າຍແຮງຂຶ້ນເປັນຕົ້ນພະຍາດຫອບຫືດ. ສ່ວນອາການໄລຍະຍາວເຮັດໃຫ້ເສັ້ນເລືອດໃນສະໝອງຕີບ-ຕັນຫຼືແຕກ, ເປັນພະຍາດຫົວໃຈ, ມະເຮັງປອດແລະພະຍາດທາງເດີນຫາຍໃຈທັງແບບຊໍາເຮື້ອແລະແບບກະທັນຫັນ. ພ້ອມນັ້ນ,ການສຳຜັດມົນລະພິດທາງອາກາດສາມາດສະສົມໄປຕະຫຼອດຊີວິດແລະເພີ່ມຄວາມສ່ຽງໃຫ້ແກ່ຮ່າງກາຍຫຼາຍຂຶ້ນເລື້ອຍໆ.
ມົນລະພິດທາງອາກາດປະກອບມີຝຸ່ນລະອອງແລະສານເຄມີຊຶ່ງລະດັບຄວາມຮຸນແຮງຂອງມົນລະພິດດັ່ງກ່າວຈະມີການລາຍງານຕາມດັດຊະນີຄຸນນະພາບອາກາດຫຼືAQI ຊຶ່ງເປັນລະບົບການຈັດລະດັບເພື່ອຊີ້ບອກລະດັບມົນລະພິດທາງອາກາດ, ລວມທັງPM2.5 ທີ່ເປັນມົນລະພິດທາງອາກາດທີ່ເປັນອັນຕະລາຍທີ່ສຸດປະເພດໜຶ່ງ. ສະນັ້ນ, ກຊສ ໄດ້ນຳໃຊ້AQI ແລະຈະມີການລາຍງານສະຖານະການເປັນປະຈຳໃນໄລຍະທີ່ມີມົນລະພິດທາງອາກາດສູງສຸດ. ນອກນີ້, ທາງກະຊວງສາທາລະນະສຸກກໍຈະມີການອອກຄຳແນະນຳແລະແຈ້ງເຕືອນກ່ຽວກັບສຸຂະພາບເປັນປະຈຳຜ່ານເຟສສູນຂ່າວສານການແພດ ແລະ ສຸຂະສຶກສາທຸກທ່ານສາມາດເຂົ້າໄປເບິ່ງ ແລະ ຕິດຕາມໄດ້.ສະນັ້ນ, ເພື່ອຊ່ວຍກັນຫຼຸດຜ່ອນມົນລະພິດທາງອາກາດ ຕ້ອງຫຼຸກຜ່ອນແຫຼ່ງກໍາເນີດຂອງມົນລະພິດເປັນຕົ້ນຕ້ອງຫຼຸດຜ່ອນການຈູດຂີ້ເຫຍື້ອ, ຫຼຸດຜ່ອນການຈູດເສດໄມ້, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ພະລັງງານສະອາດ, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ພະລັງງານທົດແທນ, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ລົດສາທາລະນະ ຫຼື ລົດໄຟຟ້າ ແລະ ອື່ນໆ.
ທ່ານວັນນະພັນພົງສາຍັງໄດ້ແນະນະວ່າ: ເພື່ອປົກປ້ອງສຸຂະພາບຂອງທ່ານ, ຖ້າເປັນໄປໄດ້ຜູ້ທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງຄວນຢູ່ພາຍໃນບ້ານ, ຖ້າອອກໄປກາງແຈ້ງແນະນຳໃຫ້ໃສ່ຜ້າອັດປາກ-ດັງ N95, ປິດປ້ອງຢ້ຽມ, ປະຕູເຮືອນ ແລະ ຍານພາຫະນະ, ແນະນໍາໃຫ້ມີເຄື່ອງຟອກອາກາດພາຍໃນເຮືອນ, ໃຫ້ປ່ຽນເວລາ ແລະ ສະຖານທີ່ອອກກຳລັງກາຍ, ຫຼີກລ່ຽງບ່ອນທີ່ມີການຈະລາຈອນໜາແໜ້ນ, ບ່ອນທີ່ມີຂີ້ຝຸ່ນຈາກການກໍ່ສ້າງ, ເຂດທີ່ມີການຈູດປ່າ, ຄວນຮູ້ເວລາ ແລະ ສະຖານທີ່ ທີ່ອາດຈະມີມົນລະພິດທາງອາກາດສູງ ເພື່ອວາງແຜນກິດຈະກຳພາຍນອກ. ສິ່ງສໍາຄັນຄວນມີຢາປົວພະຍາດພຽງພໍໄວ້ກໍລະນີສຸກເສີນ. ພ້ອມນີ້, ຖ້າທ່ານ ຫຼືື ຄົນໃນຄອບຄົວຮູ້ສຶກບໍ່ສະບາຍຄວນໄປພົບແພດໝໍໃກ້ບ້ານທ່ານໂດຍດ່ວນເຊັ່ນ: ໂຮງໝໍແຂວງ, ສູນກາງ, ເມືອງ, ສຸກສາລາ ແລະ ສະຖານທີໃຫ້ບໍລິການປິ່ນປົວອື່ນໆ ເພື່ອຈະໄດ້ກວດເບິ່ງອາການແລ້ວກິນຢາຕາມແພດສັ່ງ ພ້ອມປິ່ນປົວໃຫ້ທັນເວລາ.
ມົນລະພິດທາງອາກາດເປັນໜຶ່ງໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມແລະສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງຄົນເຮົາ ແລະມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງສະພາບດິນຟ້າອາກາດ ພ້ອມຄາດວ່າມົນລະພິດດັ່ງກ່າວຈະມີລະດັບຮຸນແຮງຂຶ້ນໃນເດືອນມີນາແລະເມສານີ້. ດັ່ງນັ້ນ, ທຸກຄົນຕ້ອງມີສະຕິປ້ອງກັນຕົນເອງ ໂດຍສະເພາະກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງເປັນຕົ້ນເດັກນ້ອຍ, ຜູ້ສູງອາຍຸ,ແມ່ຍິງຖືພາ, ເດັກໃນທ້ອງ, ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດຫອບຫືດ ແລະ ຜູ້ທີ່ເປັນພະຍາດອື່ນໆ.
ທ່ານວັນນະພັນພົງສາຮອງຫົວໜ້າຫ້ອງທົດລອງສິ່ງແວດລ້ອມກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດແລະສິ່ງແວດລ້ອມ (ກຊສ) ໄດ້ກ່າວຕໍ່ກອງປະຊຸມໃຫ້ຂໍ້ມູນຂ່າວສານກ່ຽວກັບມົນລະພິດທາງອາກາດເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ວ່າ: ໃນສປປລາວແຫຼ່ງມົນລະພິດທາງອາກາດຕົ້ນຕໍປະກອບມີການເຜົາໄໝ້ຈາກການເຮັດກະສິກຳ, ການຈູດຂີ້ເຫຍື້ອໃນຄົວເຮືອນແລະຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດ, ໄຟໄໝ້ປ່າແລະການປ່ອຍມົນລະພິດຈາກພາຫະນະຕ່າງໆ. ມີການຄາດຄະເນວ່າມົນລະພິດທາງອາກາດຢູ່ພື້ນທີ່ນອກອາຄານໄດ້ສົ່ງຜົນໃຫ້ຄົນເຮົາປະມານ 4,2 ລ້ານຄົນ, ເສຍຊີວິດກ່ອນໄວອັນຄວນໃນທົ່ວໂລກໃນປີ 2019 ຊຶ່ງສາເຫດຕົ້ນຕໍເນື່ອງມາຈາກການສໍາຜັດກັບຝຸ່ນລະອອງ (ລວມທັງຝຸ່ນPM2.5) ອັນພາໃຫ້ເກີດພະຍາດຫົວໃຈ, ພະຍາດປອດ, ມະເຮັງ ແລະ ພະຍາດອື່ນໆ. ຝຸ່ນລະອອງຂະໜາດນ້ອຍນີ້ສາມາດດູດຊຶມຜ່ານປອດ, ເຂົ້າໄປໃນກະແສເລືອດແລະອະໄວຍະວະຕ່າງໆຊຶ່ງສາມາດສົ່ງຜົນກະທົບຮ້າຍແຮງຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງຄົນເຮົາໄດ້. ສໍາລັບອາການໄລຍະສັ້ນທີ່ມາຈາກການສໍາຜັດມົນລະພິດທາງອາກາດ ຈະເຮັດໃຫ້ເຄືອງຕາ, ດັງ, ຄໍແລະປອດ, ໄອ, ຈາມ, ນໍ້າມູກໄຫຼ, ຫາຍໃຈຍາກ ແລະ ມີອາການຂອງພະຍາດອື່ນໆຮ້າຍແຮງຂຶ້ນເປັນຕົ້ນພະຍາດຫອບຫືດ. ສ່ວນອາການໄລຍະຍາວເຮັດໃຫ້ເສັ້ນເລືອດໃນສະໝອງຕີບ-ຕັນຫຼືແຕກ, ເປັນພະຍາດຫົວໃຈ, ມະເຮັງປອດແລະພະຍາດທາງເດີນຫາຍໃຈທັງແບບຊໍາເຮື້ອແລະແບບກະທັນຫັນ. ພ້ອມນັ້ນ,ການສຳຜັດມົນລະພິດທາງອາກາດສາມາດສະສົມໄປຕະຫຼອດຊີວິດແລະເພີ່ມຄວາມສ່ຽງໃຫ້ແກ່ຮ່າງກາຍຫຼາຍຂຶ້ນເລື້ອຍໆ.
ມົນລະພິດທາງອາກາດປະກອບມີຝຸ່ນລະອອງແລະສານເຄມີຊຶ່ງລະດັບຄວາມຮຸນແຮງຂອງມົນລະພິດດັ່ງກ່າວຈະມີການລາຍງານຕາມດັດຊະນີຄຸນນະພາບອາກາດຫຼືAQI ຊຶ່ງເປັນລະບົບການຈັດລະດັບເພື່ອຊີ້ບອກລະດັບມົນລະພິດທາງອາກາດ, ລວມທັງPM2.5 ທີ່ເປັນມົນລະພິດທາງອາກາດທີ່ເປັນອັນຕະລາຍທີ່ສຸດປະເພດໜຶ່ງ. ສະນັ້ນ, ກຊສ ໄດ້ນຳໃຊ້AQI ແລະຈະມີການລາຍງານສະຖານະການເປັນປະຈຳໃນໄລຍະທີ່ມີມົນລະພິດທາງອາກາດສູງສຸດ. ນອກນີ້, ທາງກະຊວງສາທາລະນະສຸກກໍຈະມີການອອກຄຳແນະນຳແລະແຈ້ງເຕືອນກ່ຽວກັບສຸຂະພາບເປັນປະຈຳຜ່ານເຟສສູນຂ່າວສານການແພດ ແລະ ສຸຂະສຶກສາທຸກທ່ານສາມາດເຂົ້າໄປເບິ່ງ ແລະ ຕິດຕາມໄດ້.ສະນັ້ນ, ເພື່ອຊ່ວຍກັນຫຼຸດຜ່ອນມົນລະພິດທາງອາກາດ ຕ້ອງຫຼຸກຜ່ອນແຫຼ່ງກໍາເນີດຂອງມົນລະພິດເປັນຕົ້ນຕ້ອງຫຼຸດຜ່ອນການຈູດຂີ້ເຫຍື້ອ, ຫຼຸດຜ່ອນການຈູດເສດໄມ້, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ພະລັງງານສະອາດ, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ພະລັງງານທົດແທນ, ຫັນປ່ຽນມາໃຊ້ລົດສາທາລະນະ ຫຼື ລົດໄຟຟ້າ ແລະ ອື່ນໆ.
ທ່ານວັນນະພັນພົງສາຍັງໄດ້ແນະນະວ່າ: ເພື່ອປົກປ້ອງສຸຂະພາບຂອງທ່ານ, ຖ້າເປັນໄປໄດ້ຜູ້ທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງຄວນຢູ່ພາຍໃນບ້ານ, ຖ້າອອກໄປກາງແຈ້ງແນະນຳໃຫ້ໃສ່ຜ້າອັດປາກ-ດັງ N95, ປິດປ້ອງຢ້ຽມ, ປະຕູເຮືອນ ແລະ ຍານພາຫະນະ, ແນະນໍາໃຫ້ມີເຄື່ອງຟອກອາກາດພາຍໃນເຮືອນ, ໃຫ້ປ່ຽນເວລາ ແລະ ສະຖານທີ່ອອກກຳລັງກາຍ, ຫຼີກລ່ຽງບ່ອນທີ່ມີການຈະລາຈອນໜາແໜ້ນ, ບ່ອນທີ່ມີຂີ້ຝຸ່ນຈາກການກໍ່ສ້າງ, ເຂດທີ່ມີການຈູດປ່າ, ຄວນຮູ້ເວລາ ແລະ ສະຖານທີ່ ທີ່ອາດຈະມີມົນລະພິດທາງອາກາດສູງ ເພື່ອວາງແຜນກິດຈະກຳພາຍນອກ. ສິ່ງສໍາຄັນຄວນມີຢາປົວພະຍາດພຽງພໍໄວ້ກໍລະນີສຸກເສີນ. ພ້ອມນີ້, ຖ້າທ່ານ ຫຼືື ຄົນໃນຄອບຄົວຮູ້ສຶກບໍ່ສະບາຍຄວນໄປພົບແພດໝໍໃກ້ບ້ານທ່ານໂດຍດ່ວນເຊັ່ນ: ໂຮງໝໍແຂວງ, ສູນກາງ, ເມືອງ, ສຸກສາລາ ແລະ ສະຖານທີໃຫ້ບໍລິການປິ່ນປົວອື່ນໆ ເພື່ອຈະໄດ້ກວດເບິ່ງອາການແລ້ວກິນຢາຕາມແພດສັ່ງ ພ້ອມປິ່ນປົວໃຫ້ທັນເວລາ.
